خیار یا بادرنگ گیاهی از خانوادهٔ کدو قلیایی، تیرهٔ کدوییان است. خیار ساقه ای بالارونده دارد که میوهها از آن آویزان میشوند این ساقه نیز به عنوان گیاه خوراکی استفاده دارد. خیار به سه شکل یافت میشود، خیار مخصوص خیارشور، خیار بی دانه (گلخانه ای) و خیار بریدنی (یا خیار مجلسی). خیار در اصل بومی آسیای جنوبی است اما تقریباً در همهٔ قارهها رشد میکند.
خیار برگهای بزرگی دارد و میتواند روی دیگر میوهها سایه بیاندازد. خیار معمولاً استوانه شکل است و میتواند تا ۶۰ سانتیمتر در طول و ۱۰ سانتیمتر در قطر رشد کند. از دیدگاه گیاهشناسی، خیار یک سَته است به عبارت دیگر میوه ای است که بخش بیرونی آن سخت است و در درون هیج تقسیمبندی ندارد. اما مانند گوجه فرنگی و کدو، در آمادهسازی و خوراک با آن مانند ترهبار برخورد میشود. ۹۵ درصد خیار آب است.
تاریخچه کشف و پرورش خیار به ۱۰۰سال قبل از میلاد مسیح میرسد. چینیها نخستین ملتی بودند که خیار را پرورش داده و مصرف کردند و در قرن ۱۶ میلادی، هندیها خیار را به شکل امروزیاش به سراسر دنیا معرفی کردند. جالب است بدانیم که خیار جزو کدوها بوده و با طالبی، هندوانه و کدو تنبل در یک خانواده قرار میگیرد. خیار حاوی آب و مواد مغذی بوده و برای سلامت و ثبات فیزیولوژیکی انسان اهمیت دارد. در طب قدیم ایران، خیار را میوهای سرد و تر به حساب آورده و عقیده داشتند که به خنک کردن بدن و هضم غذا کمک میکند، از اینرو آن را در فصل رویش که همان تابستان است، مصرف میکردند اما روشهای کشاورزی صنعتی، به دنبال این بودند که این محصول در تمام فصول در دسترس باشد بنابر این خیار گلخانهای را به بازار عرضه کردند.
خیارهایی که هماکنون در بازار ایران عرضه میشوند سه نوع مختلف دارند: خیار رسمی (سبز قلمی ممتاز)، خیار گلخانهای و خیار سالادی. اولین قدم در هر خریدی این است که: باید توجه کرد که انتخاب محصول با نوع مصرف آن تطابق داشته باشد. خیارهای سالادی پرآب و حجیم هستند در صورتی که خیارهای قلمی آب کمتری داشته و در عوض عطر و طعم خوبی نسبت به انواع دیگر دارند. خیارهای گلخانهای عطر و طعم زیادی نداشته و بیشتر جنبه تزیینی دارند. نکته مهم دیگر این است که خیار یک محصول قابل ذخیرهسازی نیست و فاصله زمان برداشت و مصرف آن باید بسیار کوتاه باشد تا مواد مغذی آن از بین نرود. حداکثر زمان نگهداری خیار در یخچال یک هفته است که در این مدت بیشتر خواص مفید آن از بین میرود.
شاید شما هم تا به حال هنگام خوردن بعضی از خیارها با طعم تلخ آنها مواجه شده باشید طعم تلخ خیار دو منشا میتواند داشته باشد:
۱) باقیماندن سموم دفع آفات کشاورزی روی آن که در این صورت خیار طعم ماده شیمیایی مزبور را خواهد داد.
۲) ممکن است طعم تلخ مربوط به شرایط آب و هوایی و تغییرات دمایی باشد. در هر دو صورت باید از مصرف خیاری که طعم تلخ میدهد، خودداری کرد.
● ویژگیهای یک خیار خوب
۱) خیار خریداری شده باید فاقد هرگونه صدمهدیدگی، لهیدگی و گودافتادگی باشد. هرگونه صدمهدیدگی یا ضربه باعث تبخیر آب خیار شده و مواد مغذی آن به سرعت از بین خواهند رفت.
۲) از خرید خیارهای چروکیده و خیارهایی که رنگ آنها به زردی میزند، خودداری کنید. وجود این نشانهها در محصول، علامتماندگی است و در واقع مصرف آنها هیچ منفعتی برای شما نخواهد داشت.
۳) خیار مرغوب دارای رنگ سبز تیره است و پوست آن درخشان و شفاف به نظر میرسد.
خیار را چگونه نگهداری کنیم؟
برای نگهداری خیار باید آن را در یک کیسه فریزر کاملا پیچید و در قسمت انتهایی یخچال قرار داد. توجه به تغییرات دمایی یخچال بسیار مهم است چون در اثر سرد بودن بیش از حد امکان دارد میوهها دچار یخزدگی شده و خواصشان را از دست بدهند. مدت نگهداری خیارها در یخچال به صورتی که خواص خود را از دست ندهد، یک هفته است.
فراموش نکنید که قبل از مصرف خیار حتماآن را شسته و پوست آن را بگیرید.